Dhënia e pagesa direkte dhe të periodike me para të gatshme, pa asnjë pyetje, është një ide e thjeshtë por edhe e vjetër. Formulime të ndryshme të të ardhurave të garantuara janë promovuar nga udhëheqësit e të drejtave civile, mendimtarët konservatorë, ekspertët e punës, nga Silicon Valley, kandidatët për president të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe madje edhe Papa Françesku. Tani, janë qytetet e SHBA-së ato që po e vënë konceptin në veprim.
I nxitur nga një grup në rritje i udhëheqësve të qyteteve, filantropëve dhe organizatave jofitimprurëse, viti 2021 do të shohë një shpërthim të programeve pilot me të ardhura të garantuara në qytetet e SHBA. Të paktën 11 eksperimente me para të gatshme do të jenë në fuqi këtë vit, nga Pittsburgh në Compton. 20 kryetarë të tjerë të bashkive kanë thënë që ata mund të fillojnë pilotë të tillë në të ardhmen, me disa qytete që kanë marrë tashmë hapa fillestarë legjislativë për t’i zbatuar ato.
“Ne jemi në një moment tani ku udhëheqësit e qytetit, banorët politikëbërës dhe aktivistët po kërkojnë ide të mëdha për të zhdukur disa probleme të dukshme strukturore në sistemet dhe institucionet tona. Kjo valë e re e pilotëve është e ndryshme për shkak të bazës së mbështetjes për të ardhurat e garantuara që po shohim në qytete anembanë Amerikës”, tha drejtori i Qendrës për Zgjidhjet e Qytetit të Lidhjes Kombëtare të Qyteteve, Brooks Rainwater.
Këto programe shpesh quhen UBI, për të Ardhurat Themelore Universale, por me secilën që shpërndan pagesa mujore vetëm në disa familje, ato nuk janë ende me të vërtetë universale dhe ka mosmarrëveshje nëse ato duhet të jenë. Në vend të kësaj, ato janë “të pakushtëzuara”, një kontrast me shumë programe ekzistuese të qeverisë që lidhin përfitimet me kërkesat e punës ose vendosin parametra se si marrësit mund t’i përdorin paratë. Akoma, ideja nuk është të zëvendësojmë rrjetin ekzistues të sigurisë, por të frymëzohemi nga ato.
Vala aktuale e programeve të qytetit u katalizua në SHBA me një pilot dy-vjeçar në Stockton të Kalifornisë, që filloi në muajin shkurt 2019. Fillimisht planifikuar nga perëndimi i diellit në verën e vitit 2020, mbështetja filantropike lejoi që programi të vazhdonte për gjashtë muaj të tjerë gjatë pandemisë COVID-19. Pasi fitoi një profil kombëtar për ndihmën në fillimin e programit, ish-kryetari i bashkisë së Stockton Michael Tubbs u votua të linte zyrën e tij këtë nëntor, por jo para se të niste një koalicion të liderëve lokalë të quajtur kryetarë të Komunave për të Ardhura të Garantuara, të cilën ai do ta vazhdojë ta drejtojë edhe në 2021.
“Ne kemi nevojë për një rrjet sigurie shoqërore që shkon përtej përfitimeve të kushtëzuara të lidhura me punësimin, që funksionon për të gjithë dhe fillon të adresojë thirrjen për drejtësi racore dhe ekonomike përmes një të ardhure të garantuar”, tha Tubbs në një deklaratë, përcell Scan TV.
Në terma afatshkurtër, qëllimi i gati 30 kryetarëve të bashkive në koalicion është të kryejnë eksperimente me të ardhura të garantuara. Qëllimi përfundimtar i koalicionit të kryetarëve të komunave është të kalojë një program federal të të ardhurave të garantuara. Çdo qytet që bashkohet ka të drejtë për 500 mijë dollarë në financim pilot; ata kanë bashkëpunuar me Shkollën e Politikës dhe Praktikës Sociale të Universitetit të Pensilvanisë për të prodhuar raporte kërkimore dhe do të ndajnë praktikat më të mira gjatë gjithë kohës. Përpjekja ka fituar mbështetës të profilit të lartë filantropik, përfshirë shefin ekzekutiv të Twitter Jack Dorsey, i cili dhuroi 3 milionë dollarë për grupin në muajin korrik 2020 dhe 15 milionë dollarë të tjerë në dhjetor 2020.
Rezultatet do të plotësohen me eksperimente të tjera në qytete botërore, të kaluara dhe të tashmet. Programi më i madh i tillë është në Marica, Brazil, ku dhjetëra mijëra banorë nën vijën e varfërisë janë duke marrë pagesa mujore.
Megjithëse programet e SHBA-së të shpallura deri më tani mund të shërbejnë vetëm qindra banorë për çdo qytet, mbrojtësit e kësaj risie thonë se menjëherë, thjeshtësia dhe theksimi i tyre i besimit radikal janë një antidot ndaj paragjykimeve dhe burokracive që pengojnë programe të tjera të mirëqenies.
“Paraja e gatshme është monedha e urgjencës. Njerëzit kanë nevojë për para tani”, tha kryebashkiaku Shawyn Patterson-Howard i Mount Vernon.
Pagesat e fundit stimuluese nga qeveria federale kanë ndihmuar disa amerikanë të shohin përfitimin e disbursimeve direkte dhe mund të kenë hequr dorë nga rezistenca publike.
Një sondazh i porositur nga Projekti i Sigurisë Ekonomike zbuloi se 76 për qind e të anketuarve mbështetën “pagesa të rregullta që vazhdojnë deri në fundin e krizës ekonomike” dhe një sondazh i Gallup gjeti mbështetje të gjerë për stimuj shtesë. Ithtarët shpresojnë që këto përpjekje lokale do të normalizojë dhe popullarizojë të ardhurat e garantuara në SHBA për veprime të mundshme federale në të ardhmen.
Ndërsa, kemi hyrë në një vit të dytë të një pandemie që ka lënë më shumë se 10 milion amerikanë të papunë dhe 26 milionë të uritur, shumica e këtyre programeve drejtohen për banorët me të ardhura të ulëta. Por ato gjithashtu zgjerojnë idetë se si mund të duken të ardhurat e garantuara, me disa të përshtatura për grupe më specifike siç janë familjet me fëmijë ose nënat me ngjyrë, dhe qëllime më specifike siç janë shëndeti i nënës dhe drejtësia racore.
