Ishte koha kur Arabia Saudite ishte aq e fuqishme sa mund të komandonte të ardhmen, ose të paktën të ardhmen e ekonomisë botërore. Njerëzit vareshin nga çdo fjalë e Sheikh Yamanit sikur ministri legjendar saudit i naftës të ishte një lloj Pythia, Orakulli i Delfit. Me lëvizjen më të lehtë të vetullave, ai mund të dërgonte çmimin e naftës ose në rritje ose rënie të madhe, dhe bashkë me të edhe pasuritë e ekonomive të përparuara të Perëndimit.
Por jo më. Organizata e Vendeve Eksportuese të Naftës (OPEC), e cila ka pasur gjithmonë Arabinë Saudite si udhëheqëse de fakto, ka humbur prej kohësh një pjesë të madhe të disiplinës, fuqisë dhe ndikimit të saj dhe duke gjykuar nga ngjarjet e fundjavës së kaluar janë pak a shumë këto ditë një evidencë e dukshme.
Ministri aktual i Energjisë i Arabisë Saudite, Princi Abdulaziz bin Salman, thuhet se është shumë i pakënaqur me shtypin që nuk i ka dhënë centimetra të mjaftueshme kolonave për pikëpamjen e tij se çmimi i naftës duhet të jetë shumë më i lartë duke i ndaluar ata të marrin pjesë në konferencat e realizuara.
Pa dyshim që ka pasur të tjera ndalime të tilla, por në dekadat e fundit është e padëgjuar. Gjithashtu praktikisht e padëgjuar është që Arabia Saudite të shkojë e vetme në uljen e prodhimit, edhe pse të paktën një anëtar tjetër i OPEC-ut është gati ta rrisë atë dhe që ulja e përmendur të mos ketë praktikisht asnjë efekt në çmimin e naftës.
Është një lojë kumari, sepse çmimi i naftës me të vërtetë duhet të rritet me një diferencë të konsiderueshme për të anuluar efektin negativ në të ardhurat e përgjithshme të Arabisë Saudite nga shkurtimi i prodhimit. Neom dhe plane të tjera të tilla të kota për kështjellat në rërë janë përpjekje jashtëzakonisht ambicioze dhe të shtrenjta; Saudisë i duhen të gjitha paratë që mund të marrë. Veprimet e mbretërisë për t’u përkushtuar për një ulje të prodhimit, i kanë lënë të gjithë të hamendësojnë.
Pikëpamja më e përhapur është kjo. E vetëdijshme se pasuria e saj më e madhe, nafta, si rezultat i përgjigjes globale ndaj ndryshimeve klimatike do të jetë përfundimisht në një trajektore në rënie, Saudia ka vendosur ta shfrytëzojë atë sa më plotësisht të jetë e mundur, ndërkohë që mundet, duke maksimizuar të ardhurat për aq kohë sa të jetë e mundur.
Sa më i lartë të jetë çmimi, aq më mirë do të dëmtojë ekonominë botërore. Fakti që ka përfitues të tjerë të çmimeve të larta të naftës, si Rusia e Putin, është vetëm një efekt anësor fatkeq i veprimit saudit në interesin e tij. Gjithashtu për të ardhur keq është se sa më i lartë të jetë çmimi i naftës, aq më i madh është efekti depresiv në ekonomitë perëndimore. Ky është vëzhgimi i tyre.
OPEC-u si një ndikim stabilizues në ekonominë botërore, duke rregulluar prodhimin për të mbajtur çmimet në një nivel të barabartë, ka pasur ditën e tij dhe secili është për vete. Kështu ka ndodhur tani e disa vite, por nuk e ka zbutur shumë fluksin e investimeve të reja në naftë, gaz dhe qymyr, i cili pavarësisht dekurajimeve vazhdon me shpejtësi dhe tani është afër niveleve para pandemisë.
Në çdo rast, Arabia Saudite ka qenë prej kohësh e mendimit se nafta ka shumë më tepër jetë në të nga sa mendojnë njerëzit, ose me fjalë të tjera se zero neto është ende shumë larg, me shumë dekada të tjera rrjedhjeje fitimprurëse në lëndët djegëse fosile. Nëse kjo është perspektiva juaj, ju nuk e ulni prodhimin tuaj, por përkundrazi përpiquni të ruani pozicionin tuaj në treg duke e bërë atë sa më konkurrues me kosto.
Nëse, nga ana tjetër, ekonomia botërore po ngadalësohet dhe ka shumë shenja për këtë, veçanërisht në Kinë, ku lajmet ekonomike janë gjithnjë e më të zymta, nuk do të ketë nevojë për nivelet e sotme të prodhimit për shumë më gjatë, dhe për këtë arsye ka kuptim për të ulur për të ruajtur çmimin aktual.
Ajo që është e sigurt është se gjeopolitika e naftës ka ndryshuar në mënyrë dramatike gjatë dekadës së fundit apo më shumë. Refuzimi i Arabisë Saudite për të rritur prodhimin në mënyrë që të ndihmojë Perëndimin të heqë dorë nga furnizimet ruse sigurisht që pompon mendimin se ai është qëllimisht i padobishëm. Nga pikëpamja gjeopolitike, Arabia Saudite dukej se po e mohonte Perëndimin dhe po mbante anën e Kinës dhe Rusisë.
Por kjo nuk është kryesisht një gjë despotike. Kryesisht bëhet fjalë për një mospërfillje shumë më të thellë se Amerika nuk ka më nevojë për Arabinë, dhe për këtë arsye ndjehet e lirë të ngrijë mbretërinë jashtë klubit perëndimor në ndëshkim për çështjen Khashoggi. Pasi u shoqërua nga të gjitha anët, Arabia e ka gjetur veten të lënë jashtë në të ftohtë. Paraardhësi i Joe Biden, Donald Trump, sigurisht që mbajti një qëndrim mjaft më falës ndaj vrasjes së Khashoggi. Ashtu si Boris Johnson në MB, Trump zhvilloi një raport të vërtetë me princin e kurorës saudit, Mohammed bin Salman.
Kontratat e pasura të armëve duhej të vinin si shpërblim. E gjithë kjo u rrëzua me ngrirjen e thellë të marrëdhënieve që ka mbizotëruar që kur Biden u bë president. Kohët e fundit, ka pasur një përpjekje me ‘gjysmë zemre’ nga SHBA për të rindërtuar urat, por deri më tani me pak efekt.
Sa i përket Britanisë, u bë gjëja e zakonshme; dënim me gjysmë zemre në kombinim me bashkëpunimin e vazhdueshëm për qëllime sigurie dhe aksesi në treg. Arabia Saudite është ende një treg i rëndësishëm eksporti për Britaninë e Madhe.
Arabia Saudite do të mbetet pa dyshim një lojtar i rëndësishëm në skenën botërore për një kohë të gjatë, por pretendimi i saj për të qenë një ndikim stabilizues në tregjet e naftës dhe për këtë arsye ekonomia botërore nuk zbatohet më. Arabia Saudite është modernizuar me shpejtësi mbresëlënëse vitet e fundit, por gjeopolitikisht, ajo thjesht nuk është forca që ishte, qoftë individualisht apo brenda OPEC. /Scan tv/
