Bashkimi Evropian ka miratuar Planin e Rritjes për Ballkanin Perëndimor, me synimin për t’i afruar vendet e këtij rajoni me BE-në, ndërkaq me instrumentin e ri financiar që kap vlerën e 6 miliardë eurove synohen reformat në fusha të ndryshme.
Në lidhje për këtë dhe shumë çështje tjera në një intervistë për Telegrafin ka folur Danijela Gaceviq, ushtruese e detyrës së drejtoreshës së CEFTA-s (Marrëveshja e Tregtisë së Lirë të Evropës Qendrore).
Ajo tregoi se roli i CEFTA-së është që mbështesë bizneset, kompanitë dhe administratat për tu përfshirë në tregun e BE-së.
“Që nga themelimi i saj, CEFTA është parë si një hap i ardhshëm drejt anëtarësimit në BE-së. Roli i CEFTA-s në këto procese është të ofrojë, nga njëra anë, ne jemi të thirrur për të mbështetur bizneset dhe kompanitë dhe për t’i përgatitur ato për të marrë pjesë në një treg më të madh, ndërsa nga ana tjetër, jemi aty për të mbështetur vendet, për të ofruar të gjithë ndihmën që nevojitet për pjesëmarrjen në tregun e BE-së sepse BE-ja nuk ka të bëjë vetëm me përfitimet, pjesëmarrja në këtë treg ka të bëjë edhe me konkurrencën”.
Tutje, ajo shtoi se zbatimi i praktikave dhe standardeve të BE-së është thelbi i integrimeve rajonale.
“Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme që në këtë nivel rajonal, kompanitë të përgatiten për të marrë pjesë në treg më të madh, dhe ato do ta bëjnë këtë duke zbatuar praktikat më të mira të BE-së dhe standardet e BE-së, këtu qëndron thelbi i integrimeve rajonale. Deri vonë, ne kemi qenë të përfshirë vetëm në procesin e prodhimit të tarifave dhe gjithashtu në lehtësimin e rregullave të origjinës. Në dy vitet e fundit agjenda jonë është zgjeruar. Pra, ne jemi më të përfshirë në procesin e lehtësimit të tregtimit të mallrave dhe tregtisë së shërbimeve”, vazhdoi ajo.
Gaceviq theksoi se BE-ja është partneri tregtar më i rëndësishëm i të gjithë ekonomive.
“Nëse shikoni shifrat ato tregojnë se në dekadën e fundit tregtia në CEFTA është dyfishuar pothuajse. Pra, në 2022, tregtia totale në shërbime arriti nivelin prej, 12 miliardë euro. Nëse shikoni partnerët më të rëndësishëm tregtarë, do të shihni se BE-ja është partneri tregtar më i rëndësishëm i të gjitha ekonomive tona, ndërsa kapitulli vjen në vendin e dytë”.
“Megjithatë, nëse bëni analiza për shtetet një vend anëtare të BE-së dhe krahasoni, për shembull, rëndësinë e Gjermanisë e cila është disi e njohur në rajonin tonë, do të shihni se ekonomitë e CEFTA janë më të rëndësishme sesa ato të BE-së. Për shembull, nëse flasim për Kosovën, mund të shihni se tregjet e Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë janë më relevante dhe të rëndësishme se tregu i Gjermanisë”.
Ajo tutje tha se janë të përfshirë në 20 iniciativa.
“Mund të themi se 10 prej tyre janë dakorduar në nivel teknik, dhe janë gati për miratim, ndërsa ne ende punojmë në të tjerat shtesë që shpresojmë t’i përfundojmë deri në fund të këtij viti. I gjithë qëllimi i kësaj nisme është, siç e thashë tashmë, për të lehtësuar tregtinë e mallrave, tregtinë e shërbimeve, si dhe për të lehtësuar në përgjithësi procesin e tregtisë dhe për të ofruar një mjedis tregtar më të favorshëm për bizneset.
E thënë konkretisht, kjo do të nënkuptonte p.sh. reduktimin e kohës së pritjes në pikëkalimet kufitare, pastaj harmonizimin dhe lehtësimin e procedurave komplekse, digjitalizimin e të gjitha proceseve. Për shembull, nëse keni një prodhues nga Kosova të domateve ose specave, dhe nëse ai dëshiron të ushtroj veprimtarinë e vet ekonomike në tregjet e Malit të Zi, ne jemi duke punuar në drejtim të asaj që t’i ofrohet mundësia se si mund ta ushtrojë ky prodhues këtë aktivitet”.
“Gjithashtu, ajo që do të ishte e rëndësishme të theksohet është se si duhet të merret paraprakisht ky informacion, si të digjitalizohet ky proces, sepse për shembull, ne e dimë se domatet dhe specat janë perime që kanë jetëgjatësi të shkurtë nëse nuk ruhen sipas specifikacioneve, prandaj është me të vërtetë e rëndësishme që të mos humbim shumë kohë në pikë kalimet kufitare. Pra, ky është koncepti i lehtësimit që ne përpiqemi të zhvillojmë përmes agjendës rajonale”.
Gaceviq theksoi se ky plani e ri të rritjes e sheh si një mundësi të madhe për të gjithë rajonin dhe të gjitha ekonomitë e CEFTA-s.
“Kur flasim për agjendën rajonale, është e rëndësishme të dihet se aktivitetet rajonale janë shtylla e dytë e këtij instrumenti të rëndësishëm, ku në thelb BE-ja thekson se, nëse jemi të suksesshëm në zbatimin e politikave të BE- së në nivel rajonal, do të mund të eksplorojmë mundësitë e pjesëmarrjes në tregun më të madh të vetëm të BE-së (EU Single Market)”.
“Kjo është me të vërtetë e rëndësishme dhe ky është një mesazh i mirë për të gjitha kompanitë që mund të kërkojnë mundësitë e tyre në tregun e BE- së. Duke pasur parasysh lidhjet midis agjendës rajonale dhe një plani të ri rritjeje, jam vërtet e bindur se ky plan i ri i rritjes do t’i japë një shtysë shtesë proceseve rajonale”, tha ajo.
Ndërsa, sa i përket vëllimit të dytë të planit të veprimit për krijimin e tregut të përbashkët rajonal (Common Regional Market Action Plan), ajo tha se është një instrument shumë i rëndësishëm dhe është ngushtë i lidhur me planin e ri të rritjes.
“Ideja dhe këshilla jonë që nga fillimi i procesit të përgatitjes së këtij plani të ri veprimi është së pari, do të doja të përmendja se javën e kaluar në Kotorr, udhëheqësit diskutuan tashmë blloqet ndërtuese të këtij plani veprimi dhe ai duhet të na japë drejtim se ku duhet të shkojmë dhe në cilat fusha duhet të zhvillohet më tej.
Disa nga parimet që nga këndvështrimi ynë janë të rëndësishme të prezantohen në këtë plan të ri veprimi dhe si do që të zhvillohet propozimi ynë, në thelb janë disa kritere që duhet të keni parasysh. Para së gjithash, kjo është lidhja me planin e ri të rritjes pra, është vërtet e rëndësishme që gjithçka për të cilën ne punojmë në rajon, mund të përkthehet nesër në lidhje me tregun e përbashkët të BE-së.
Gjëja e dytë, siç e thashë, është harmonizimi dhe lehtësimi i proceseve dhe procedurave që të gjithë e dimë se mund të jenë barrë dhe ka disa pengesa që duhen kapërcyer.
Gjëja e tretë, është pranimi dhe njohja e dokumenteve të procedurës. Pra, siç e shpjegova në shembullin e prodhuesve të domateve, këto kompani, këta njerëz, nuk kanë nevojë të përsërisin testet, nuk kanë nevojë të kenë në dispozicion të njëjtat dokumente që të mund të eksportojnë në rajon.
Dhe elementi i katërt i rëndësishëm për ne është fuqizimi. Gjegjësisht, si mund të mbështesim dhe të ofrojmë më shumë këshilla për bizneset, për kompanitë se si të angazhohen më mirë në tregun rajonal me synimin për përmirësimin dhe pjesëmarrjen e tyre në tregun e BE-së”.
Sa i takon tregtisë elektronike në përgjithësi, Gaceviq theksoi se tregtia online u bë shumë e rëndësishme.
“Erdhi në qendër të agjendës ekonomike, do të thosha, në kohën e pandemisë kur gjithçka u mbyll, u mbyllëm ne dhe disi lulëzoi tregtia elektronike. Në nivel rajonal, ne kemi përgatitur tre vendime të cilat janë gati dhe janë rënë dakord në nivel ekspertësh që do të lehtësojnë tregtinë elektronike. Kjo është pikërisht ajo që adresuat në pyetjen tuaj, është qëllimi i këtyre vendimeve që të përmirësohen kushtet për shitjet online, të përmirësohet mbrojtja e konsumatorëve dhe gjithashtu të rritet transparenca”.
Sipas saj, tash është duke u diskutuar vendimi për dorëzimin e paketave postare “vendimi i tretë lidhet me parandalimin e bllokimit gjeografik të pajustifikuar”.
“Përveç kësaj, duke qenë se jetojmë në epokën digjitale, ne punojmë edhe për digjitalizimin, duke u përpjekur të prezantojmë tregtinë me listë konceptuale ku të gjitha procedurat dhe dokumentet do të bëhen në mënyrë digjitale dhe gjithçka do të jetë e disponueshme paraprakisht, për shembull, nëse marrim shembullin e mallrave, malli vjen në vendkalimet kufitare për procesin e zhdoganimit dhe informata ofrohet paraprakisht”.
“Ajo që do të doja të theksoja edhe një herë është rëndësia e planit të ri të rritjes dhe mundësitë që i jepen të gjithë rajonit përmes këtij dokumenti. Ky është një shans i ri dhe moment unik që duhet shfrytëzuar, veçanërisht ky pikëtakim, le të themi në kohë, është i rëndësishëm sepse në njërën anë, ne jemi në proces të finalizimit të planit aktual, ne kemi filluar përgatitjen e planit të ri dhe kemi planin e ri të rritjes si skicë që na jep drejtimin se ku duhet të shkojmë. Shpresoj që gjithë këto procese do të finalizohen me sukses që në fund të arrijmë të bashkohemi me tregun e BE-së, relevanca dhe nevoja që ne bëjmë në nivel rajonal, bëhet më e qartë”, tha ndër të tjera u.d drejtoresha e CEFTA-s, Danijela Gaceviq.
