Dëshira e Evropës për të hequr dorë nga karburantet fosile dhe për t’i dhënë fund mbështetjes së saj në energjinë ruse nuk do të përfshijë vetëm një ndryshim detar në zakonet e konsumatorëve, por do të kërkojë gjithashtu shumë litium.
Duke pasur parasysh se Kontinenti i Vjetër mezi prodhon ndonjë nga metalet: a është thjesht një ndërrim i një varësie me një tjetër?
Litiumi përdoret gjithnjë e më shumë për bateritë në elektronikë nga telefonat inteligjentë në televizion, si dhe për të ruajtur energjinë e prodhuar nga panelet diellore dhe turbinat e erës dhe në makinat elektrike.
Sipas Bankës Botërore, prodhimi i mineraleve, si grafiti, litiumi dhe kobalti, do të duhet të rritet me gati 500% deri në vitin 2050 për të përmbushur objektivat klimatike, ndërsa zyrtarët e BE vlerësojnë se për të arritur neutralitetin klimatik deri në mesin e shekullit, blloku do të kërkojë 18 herë më shumë litium sesa përdor aktualisht deri në vitin 2030 dhe pothuajse 60 herë më shumë deri në vitin 2050.
“Autonomia strategjike”
Megjithatë, Evropa ka vetëm një minierë litiumi, në Portugali, dhe shumica dërrmuese e nevojave të saj aktualisht plotësohet nga importet.
Rreth 87% e litiumit të parafinuar që burimet e BE-së vjen nga Australia, pjesa tjetër nga Portugalia, ndërsa Kili, SHBA dhe Rusia ofrojnë përkatësisht 78%, 8% dhe 4%.
Kina është gjithashtu një lojtar veçanërisht i madh. Megjithëse ka rreth 7% të rezervave botërore në litium, 13% e litiumit të nxjerrë në vitin 2019 ishte në Kinë, ndërsa mbi gjysma e litiumit të nxjerrë atë vit përpunohej në vend.
Më shumë se 70% e baterive litium-jon që dolën në treg vitin e kaluar u prodhuan në Kinë.
Brukseli është i vetëdijshëm për këtë varësi dhe shtoi litiumin në listën e tij të listës së lëndëve të para kritike në vitin 2020.
Një zëdhënës i Komisionit pranoi se “prodhimi dhe përpunimi i litiumit janë të përqendruara shumë në një pjesë të vogël të vendeve të huaja, gjë që rrit cenueshmërinë tonë ndaj rreziqeve të ndryshme të furnizimit”.
Ata shtuan se “duke pasur parasysh rëndësinë ekonomike dhe teknologjike të këtij burimi, si dhe varësitë e jashtme që ai gjeneron, është përgjegjësia jonë të sigurojmë që ekonomia evropiane të mund të përfitojë nga një furnizim i qëndrueshëm dhe elastik i litiumit”.
“Edhe pse BE do të vazhdojë të kultivojë partneritetet e saj ndërkombëtare, potenciali i rëndësishëm i nxjerrjes së litiumit ekziston brenda kufijve tanë dhe shfrytëzimi i tij mund të krijojë mijëra vende pune. Zhvillimi i operacioneve lokale të minierave dhe përpunimit të litiumit jo vetëm që do të rrisë autonominë tonë strategjike dhe do të përforcojë ekonominë tonë, por do të gjithashtu na lejojnë të monitorojmë dhe të përmbajmë më mirë ndikimet mjedisore të industrive minerare, të cilat janë shumë më të vështira për t’u kontrolluar përtej kufijve të BE-së”, thanë ata.
Kundërshtimi ndaj minierave
Aktualisht ka 10 projekte potencialisht të zbatueshme të litiumit në BE: tre në Portugali, dy në Spanjë dhe Gjermani secila, me tre të tjerat përkatësisht në Republikën Çeke, Finlandë dhe Austri.
Për Rene Kleijn, profesor i asociuar në Institutin e Shkencave Mjedisore (CML) në Universitetin Leiden, “nëse të gjitha këto impiante bëhen funksionale, ndoshta do të mjaftonte për furnizimin tonë”.
Problemi u zgjidh atëherë? Epo, jo plotësisht.
Zbatimi i të gjitha këtyre projekteve nuk do të jetë domosdoshmërisht i lehtë. Një projekt i minierës së litiumit në Serbi prej 2.2 miliardë eurosh u anulua në fillim të këtij viti pas kundërshtimit të fortë lokal mbi shqetësimet mjedisore. Ekziston gjithashtu një kundërshtim i ashpër ndaj minierave të litiumit në Portugali.
Procesi i nxjerrjes së litiumit kryhet kryesisht në dy mënyra. Ekziston qasja tradicionale me gropë të hapur me metalin e nxjerrë nga shkëmbi i fortë dhe i dyti përfshin pompimin e sasive të mëdha të ujit nëntokësor në sipërfaqe për të hequr litiumin nga lëngu me kripë që del teksa uji avullohet.
Të dyja shihen si shkatërruese për peizazhin dhe popullsinë lokale me një rrezik potencial të ndotjes së ajrit dhe ujit. Përdorimi i ujit për nxjerrjen e litiumit është gjithashtu i diskutueshëm pasi uji bëhet më i pakët në disa zona për shkak të ndryshimeve klimatike. Pjesë të mëdha të Portugalisë dhe Spanjës, për shembull, kanë vuajtur nga një thatësirë dimërore që rezulton në rezervuarë pothuajse të varfëruar.
Por ekziston një mënyrë e tretë, më e gjelbër, e minierës së litiumit, e quajtur Nxjerrja e drejtpërdrejtë e litiumit dhe që po zbatohet për projektin e mundshëm në Gjermani. Ai mbështetet në energjinë gjeotermale për të pompuar shëllirë në sipërfaqe për të lejuar nxjerrjen e litiumit përpara se të pompohet përsëri në rezervuarin gjeotermik nëntokësor.
Nga nxjerrja në prodhim
Megjithatë, miniera është vetëm maja e ajsbergut. Pasi të nxirret, litiumi duhet të rafinohet, bateritë të bëhen dhe përfundimisht të riciklohen. Në fakt, kjo e fundit është me të vërtetë ku litiumi shkëlqen.
“Një nga burimet më të mëdha të ndotjes në Evropë dhe emetimet e CO2 është transporti rrugor,” i tha Euronews Julia Poliscanova, drejtuese e Vehicles & e-mobility në Transport & Environment, një grup fushatash për transport të pastër.
Transporti gjeneron rreth një të katërtën e emetimeve totale të BE-së me transportin rrugor që përbën rreth 70% të tyre.
“Mënyra më e mirë për të dekarbonizuar një nga problemet më të mëdha klimatike është elektrifikimi, dhe për këtë, ne kemi nevojë për bateri. Dhe për këtë, ne kemi nevojë për litium.
“Megjithatë, është me të vërtetë e rëndësishme të theksohet se çdo minierë, çdo nxjerrje e lëndës së parë, naftë, nikel, litium, gaz vjen me një ndikim. Kur bëhet fjalë për litiumin, ndikimi për makinë është dukshëm më i vogël. Kur keni një makinë , ju do të digjni 17,000 litra vaj gjatë përdorimit të asaj makine”, tha ajo.
“Për një bateri, një automjet elektrik, ju nevojiten rreth pesë ose gjashtë kilogramë litium që më pas mund ta ricikloni dhe ripërdorni përsëri dhe përsëri. Thjesht duhet ta futni atë në bateritë tuaja të para dhe më pas, pas njëfarë kohe, mund të bëhet një qarkor, pra, ndikimi i litiumit është dukshëm më i vogël se ndikimi i naftës.”/Scan tv/
