“Kjo na ka vënë në vijën e zjarrit,” thotë Józef, një shofer taksie 60-vjeçar nga zona e Warszów e Świnoujście.
Qyteti i tij bregdetar është shtëpia e terminalit më të madh të gazit natyror të lëngshëm (LNG) të Polonisë – të cilin disa e konsiderojnë si më të mirën e vendit për pavarësinë energjetike.
Edhe pse vendasit si Józef kanë frikë se kjo mund ta bëjë atë një objektiv për presidentin e paparashikueshëm të Rusisë, Vladimir Putin.
Deri në këtë vit Rusia furnizonte 40% të gazit natyror të Bashkimit Evropian, por pas pushtimit të përgjakshëm të Ukrainës në shkurt, të gjithë në këtë pjesë të Evropës janë të shqetësuar për furnizimet nga Rusia.
Kërcënimi është i vështirë të imagjinohet, pasi ne ecim përgjatë rrugëve të ngushta përmes një pylli me pisha që kalon përgjatë plazhit. Boshtet e dritës së diellit shkëlqejnë në makineritë industriale të parkuara përgjatë rrugës për në terminal.
Por Polonia po investon shumë në këtë port të fjetur, veriperëndimor të Balltikut për ta shpëtuar atë nga një rregullim katastrofik i energjisë.
Terminali Lech Kaczyński është integral për zëvendësimin e gazit të humbur rus, pasi Gazprom ndërpreu furnizimet në Poloni në prill.
Çmimet evropiane të gazit janë rritur në qershor. Gjermania i është afruar një hap më afër racionimit të gazit për konsumatorët dhe Italia iu bashkua një morie vendesh evropiane që raportuan shkurtime të mëtejshme në furnizimet ruse.
Ndërtimi i kapaciteteve në të gjithë Evropën Qendrore
Ndërkohë, përsëri në terminalin Kaczyński punëtorët janë të zënë me hedhjen e themeleve për një bosht betoni për të lidhur një cilindër të tretë me shtratet e shkarkimit rreth gjysmë kilometër larg në bregdet.
LNG mbërrin në vendkalime me cisterna nga e gjithë bota – kryesisht Katari dhe SHBA, por edhe Norvegjia, dhe herë pas here deri në Nigeri ose Trinidad dhe Tobago.
I pyetur nëse projekti është në rrugën e duhur, një punëtor ukrainas buzëqesh dhe përgjigjet me gëzim, “madje më shumë se në rrugën e duhur”.
I komisionuar në vitin 2016, ndërtimi i terminalit kushtoi 3.5 miliardë zloty (625 milion £). Aktualisht ajo merr dhe rigazifikon rreth 23% të kërkesës vjetore të Polonisë prej 21 miliardë metra kub (bcm) gaz.
Me përfundimin e punimeve të zgjerimit, kjo do të rritet në 7.5 bcm në vit deri në fund të 2023 dhe raportet sugjerojnë se mund të rritet në 10 bcm pas kësaj.
Ashtu si pjesa tjetër e Evropës, Polonia po largohet nga termocentralet me qymyr, por konsumi i brendshëm i gazit po rritet me shpejtësi, me gjasë në rreth 30 bcm në vit, afërsisht i barabartë me ngrohjen e nëntë milionë shtëpive.
Gara për LNG
Duke vozitur nëpër vendin e terminalit, kalojmë bunkerët gjermanë të Luftës së Dytë Botërore, të mbushur me barërat e këqija pas një gardhi me tela me gjemba. “Gjermanët po ndërtojnë terminalin e tyre mbi kufirin, jo shumë larg nga këtu. Por ne do t’i mundim ata deri aty,” thotë Józef.
Świnoujście është shumë më afër Berlinit sesa Varshava – vetëm 56 milje (90 kilometra) nga kryeqyteti gjerman kundrejt 350 milje (560 km) nga homologu i tij polak. Në Gjermaninë veriore, një terminal LNG i planifikuar prej kohësh sapo ka filluar ndërtimin pranë Wilhelmshafen, me plane për dy të tjerë pranë Hamburgut.
Megjithatë, sa i përket forcimit të ekonomisë polake përreth, vendasit janë të sigurt. Shumë nga punët në terminalin LNG nuk janë aq larg, për njerëzit vendas – me firma që punësojnë specialistë nga pjesë të tjera të Polonisë dhe jashtë saj.
Aleksandra Woźniak, një recepsioniste në Nowe Millenium, një hotel modern i vendosur pikërisht pranë një vendi për një tunel të ri rrugor, më thotë se faturat e saj të energjisë janë 70% më të larta se para luftës.
“Është çmenduri, megjithëse ndoshta ky terminal do të ndihmojë,” ajo ngre supet. Zonja Woźniak u kthye në zonë pas 17 vitesh jetese në Devon, ku ajo punoi në TK Maxx.
“Ne u kthyem në Poloni për të qenë pranë familjes sonë, por menjëherë ishte kovid, më pas vdiq vjehrra ime dhe tani lufta.” Burri i saj, një kuzhinier, dhe katër fëmijët e tyre – të gjithë të lindur në Exeter – duan të shkojnë “në shtëpi” në MB, shton ajo.
“Swinoujście-ja e vjetër po zhduket. Është një kantier ndërtimi. Disa nga vendasit më të vjetër janë të pakënaqur me ndryshimet – humbjen e asaj ndjesie të qytetit të vogël, aromën turistike. Por është përparim,” buzëqesh ajo.
Tani për tani, turizmi duket ende një tjerrës i shëndetshëm parash: qyteti ka një popullsi prej rreth 30,000 banorësh, por mund të marrë rreth 300,000 turistë gjatë verës.
Oskar Janczarek, një shitës sportiv, nuk e ka vizituar kurrë terminalin. “Për disa arsye, shumë turistë vijnë për ta parë atë. Dhe më shumë turistë janë të mira për biznes.”
Ndërsa klientët e tij mbërrijnë, ai kalon nga anglishtja në polonisht dhe më pas gjermanisht pa humbur asnjë rrahje. Oskar thotë se faturat e energjisë dhe çmimet e tjera janë rritur në muajt e fundit dhe lufta “na ka bërë të kuptojmë edhe më shumë se sa fluidë janë kufijtë”.
Kolegu i tij, Nadya, një grua e re ukrainase që punon gjithashtu në Eurosport, pajtohet, mbërriti së fundmi nga qyteti i saj i lindjes, Lviv, në Ukrainën perëndimore.
Përpjekja për t’u larguar nga gazi rus
Polonia po punon për ndërlidhës me Lituaninë, Ukrainën, Sllovakinë dhe Republikën Çeke për të qenë në gjendje të dërgojë vëllime të tepërta të gazit në tregjet fqinje – në një përpjekje për të krijuar një qendër rajonale të gazit.
Kjo është pjesë e një strategjie për të riorientuar tregun e gazit të Evropës Qendrore, duke krijuar rrugë të gazit veri-jug për të zëvendësuar lidhjet ekzistuese lindje-perëndim.
“Polonia do të duhet të luajë një rol vendimtar si në përpjekjet e BE-së për të hequr gradualisht importet e gazit rus, ashtu edhe për të arritur qëllimin afatgjatë të zero emetimeve të gazeve serrë,” thotë Henning Gloystein, Drejtor i Energjisë, Klimës dhe Burimeve në Grupin Eurasia. .
“Prioriteti i menjëhershëm është zëvendësimi i pothuajse 10 bcm gazi që Polonia merrte nga Rusia. Kjo do të ndodhë kryesisht me fillimin e tubacionit Baltik, i cili është planifikuar të fillojë më vonë këtë vit,” shton ai.
“Kombinimi i [këtij] tubacioni dhe importet e LNG-së përmirëson sigurinë e furnizimit. Afatgjatë, Polonia do të duhet të bëjë edhe më shumë për sa i përket burimeve të reja të energjisë pasi vendi duhet të shkurtojë varësinë e tij të madhe nga qymyri … nëse dëshiron të ketë çdo shans për të arritur objektivat zero të 2050-ës”, thotë Gloystein.
Sllovakia – e cila është pothuajse tërësisht e varur nga gazi rus – dhe Republika Çeke – kanë premtuar mbështetje për terminalin. Madje qeveria e kësaj të fundit ka thënë se do të investojë në zgjerimin e terminalit të gazit në Świnoujście.
Ndërkohë, kompania amerikane LNGE thuhet se ka ofruar të financojë ndërtimin e një interkonjeksioni të ri të gazit midis Polonisë dhe Ukrainës.
“Gjermania ka vënë bast për gazin rus dhe tani duhet të përpiqet që të jetë në gjendje të furnizojë mjaft gaz në tregun e saj sot dhe në të ardhmen, duke mos ditur nëse mund/duhet të llogarisë në gazin rus. Politika e saj energjetike me synimet e qymyrit dhe ato bërthamore dalja do të kërkojë më shumë gaz në vitet e ardhshme për të hyrë në treg”, thotë Anna Mikulska nga Qendra për Studimet e Energjisë në Institutin Baker të Universitetit Rajs për Politikat Publike, e cila mendon se këto ndryshime do të ndryshojnë statusin e Polonisë në Evropën Qendrore.
“Planet e mundshme të Gjermanisë për të qenë një qendër gazi në Evropën Qendrore dhe Lindore nuk janë më realiste,” shton ajo. Polonia, nga ana tjetër, është në rrugë të mbarë, me perspektivën se mund t’i duhet të ndihmojë fqinjët e saj në perëndim, Gjermaninë apo edhe më tej.
Shumë pak, shumë vonë?
Në mars, qeveria polake i dha operatorit të terminalit Świnoujście 3 miliardë zloty (540 milionë £) të tjera.
Dhe megjithëse terminali është bërë pjesë e listës së projekteve me interes të përbashkët të BE-së për vitin 2022, duke treguar përkushtimin e bllokut për të mbështetur projektin, jo të gjithë janë të bindur.
Sipas Albrecht Rothacher, autor i një libri të quajtur “Putonomics” dhe një ish-diplomat gjerman i BE-së, bisedat që Polonia të bëhet një qendër gazi për rajonin janë të tepërta.
“Furnizimet nga Swinemünde (Świnoujście) do të ishin vetëm një pikë në kovë,” thotë ai. “Kam frikë, përkundër qëllimeve të mira, për fat të keq, [është] shumë pak, shumë vonë.” /Konica.al//OilPrice.com/
