Muajt e fundit, çmimet e kafes në përgjithësi, dhe të espressos po se po, kanë lëvizur shumë çdokund. Janë ngritur përtej çdo parashikimi çmimet e kafes edhe te ne. Sipas tregtarëve me shumicë të kafesë, brenda vitit të fundit (nga prilli i 2024-tës deri në prill të 2025-tës) çmimi i kafes në Kosovë është ngritur 100 për qind dhe përtej. Kafeja, me këtë trend të vrullshëm të ngritjes së çmimit, ka shumë gjasë që së shpejti të bëhet produkt luksi për një shumicë kosovarësh.
Mehmet GJATA
Kafeja, një nga produktet e preferuara dhe të konsumuara me shumicë edhe ndër shqiptarët, në Shqipëri dhe në Kosovë, në bazë të lëvizjeve të vrullshme dhe suksesive të çmimeve të këtij malli, ka shumë gjasë që së shpejti të bëhet produkt luksi për një shumicë kosovarësh.
Tani e disa vite, mbase edhe dy – tre dekadat e fundit, në Kosovë dhe në Shqipëri, preferencat dominuese nga konsumatorët janë kafet espresso. Espressoja, pra, konsumohet më shumë nga klientela, pa dallim gjinie dhe moshe. Edhe mosha e re, ajo e mesme dhe të moshuarit tashmë në Kosovë, e duan espresson. Por, muajt e fundit, çmimet e kafes në përgjithësi, dhe të espressos po se po, kanë lëvizur shumë.
Sipas vrojtuesve, dhe njohësve të tregut të këtij produkti, brenda vitit të fundit, çmimi i kafes në Kosovë është ngritur 100 për qind dhe përtej. Një kilogram i kafes espresso, edhe asaj të kategorisë më të ulët, edhe të kategorisë së mesme, por edhe espressoja super cilësore, tani në fillim prillin e 2025-tës është dyfishuar, dhe përtej dyfishimit.
Pronari i një biznesi të kafes me shumicë (të shumë llojeve të kafes) i ka thënë Buletinit Ekonomik sa ka një vit e më shumë që ngritja e çmimit të kafes është bërë për çdo muaj, duke filluar nga 60 centë brenda muajit për një kilogram dhe për të vazhduar deri në 1,5 dhe 1,6 euro në muaj. Në këtë mënyrë, po të llogaritet kjo rritje nga prilli i 2024-tës deri tani në muajin prill të 2025-tës, shihet se çmimi i kafes është ngritur mbi 100 për qind.
Në këtë çmim, sipas tij, hyn edhe çmimi i amballazhit, që ç’është e vërteta, brenda kësaj periudhe nuk është ngritur edhe aq shumë – rreth 1,5 euro është ngritur gjithsej çmimi i amballazhit brenda një viti dhe i transportit.
Sot një kafe Espresso në shumë prej kafiterive në Prishtinë, nuk mund të gjendet me çmim nën 1 euro e 20 centë. Ky çmim ka nis të aplikohet këto ditë edhe në zonat periferike të qytetit, ku gjithnjë për 20-30 për qind kanë qenë kafet me çmim më të ulët. Siç dihet, para një viti edhe në qendër të qytetit, në shumë kafene, çmimi i një espresso-je ka qenë 70-80 centë, për t’u ngriur më pastaj në 1 euro, çmim deri vonë i shumë kafiterive në kryeqytet. Por, vala e fundit e rritjes së çmimeve, sipas gastronomëve, praktikisht i ka kushtëzuar ata në rishtrenjtimin e kafesë së preferuar të kosovarëve.
“1 kilogram kafe para një dhe dy javëve e kemi marrë me 17-18 euro nga furnitorët. Deri diku kështu ka qenë edhe më herët, me një rritje deri 2 euro. Por, tani çmimet e një kilogrami të espressos janë ringritur sërish”, ka thënë një gastronom nga Kamenica.
Bashkëpronari I kafe-restorantit “Boheme” në qendër të Prishtinës, në afërsi të drejtpërdrejtë me selinë e Gjyklatës Kushtetuese, që akoma e ka çmimin e kafes espresso 1 euro, thotë për Buletinin Ekonomi se sot (biseda është bërë me 1 prill 2025) një kilogram i kafes së kategorisë së mesme nuk mund të gjendet nën 22-22 euro. Ndërsa kilogrami i kafes të vlerësuar më cilësore si Lavazza, Illy dhe Pavin tani kushton 26-28 dhe 30 euro kilogrami.
Sot edhe kilogramin e kafes Prince, të kompanisë së njohur kosovare, që vlerësohet te kategoria e mesme e kafes dhe që është shumë popullore në Kosovë, nuk mund ta gjesh nën çmimin 20-22 euro. Para një viti, një kilogram i kafes Prince është tregtuar nga tregtarët me shumicë me 11,99 euro.
Sipas pronarit të Boheme, ata edhe me këtë çmim mbulohen edhe në saj të qarkullimit nga ushqimi që serviret në restorant. Ndërsa shton se pronarët e kafeneve që ofrojnë vetëm kafe dhe çajra e kanë të vështirë ta mbajnë biznesin. Sepse në koston e një kafeje duhet llogaritur edhe kostoja e qumështit, e rrymës elektrike, pagat e punëtorëve dhe më përcaktuese në këtë çmim domosdo që është qiraja e lokaleve që në Prishtinë është enorme e lartë.
“Kafiteritë, që ambientet e kafenesë i kanë të vetat, e kanë shumë më të lehtë ta mbajnë çmimin më të ulët”, thotë ai. Megjithatë, sipas tij, edhe me çmimin 1 euro kafeja, edhe në qendër të kryeqytetit mund të afarohet pozitivisht.
Një gastrom tjetër prishtinas, që do anonimitetin, thotë i bindur se edhe me çmimin nën një euro për një espresso, mund të fitohet. Sipas tij, llogaria është e qartë, nga 1 kilogram kafe mund të përgatiten 100 deri në 110 kafe dhe në raste edhe 120 sosh. Dhe pavarësisht të gjitha shtesave me çmime të ngritura të domosdoshme për përgatitjen e një kafeje, dhe çmimit të dyfishuar të kilogramit të kafes, fitimi i kafiterive nga kafeja nuk nuk mund të jetë i diskutueshëm dhe as të kontestohet.Prandaj, fitimi i kafiterive me kafe është shumëfish më i madh se kostoja e blerjes.
Një tregues për këtë çka u tha është, gjithsesi, çmimi i espresso-s prej 0.70 eurosh në qendrat komunale më të vogla sot e kësaj dite, prandaj, espresso në kafiteritë e Kamenicës, të Podujevës, Vitisë, Vushtrrisë e Lipjanit, ende kushton 0.70 euro.
Siç raportojnë mediet botërore, çmimi i kafesë në fund të 2024-tës, në tregun botëror ka arritur nivelin më të lartë në pesë dekadat e fundit. Çmimi i kafes është ngritur me më shumë se 54 për qind në tregun botëror që nga fillimi i vitit 2024. Kjo ngritje, është pasojë në radhë të parë e prodhimit në Brazil dhe në Vietnam, që ndërlidhen me pasojat e motit të keq. Problemet e prodhimit të lidhura me motin e keq në Brazil dhe Vietnam, kanë bërë që furnizimet globale të vonojnë kërkesën për tre vjet. Po sipas medieve të botës, Brazili, i cili prodhon gati gjysmën e kafes arabika në botë – përjetoi një nga thatësirat më të rënda të regjistruara më 2024. Megjithëse shirat arritën më në fund në tetor, lagështia e tokës mbetet e ulët dhe ekspertët thonë se pemët po prodhojnë shumë gjethe dhe shumë pak lule që kthehen në fryt.
Ndërkohë në Vietnam, i cili prodhon rreth 40% të kokrrave të kafes që përdoret zakonisht për të bërë kafe të shpejtë, një thatësirë e fortë në fillim të këtij viti u pasua nga shira të tepërta që nga tetori. Kjo ka ndikuar në varfërimin e stoqeve të kafes dhe ka ngritur çmimet standarde të këmbimit lart e më lart. Herën e fundit që kafeja u tregtua kaq lartë ishte në vitin 1977 kur bora shkatërroi një pjesë të plantacioneve të Brazilit. Ekspertët ndërkohë po parashikojnë edhe një vit tjetër të prodhimit të dobët të kafesë.
Pronari i biznesit të tregtimit të kafes me shumicë në Prishtinë, ka thënë se nga tregjet ndërkombëtare dhe nga tregu i kafes espresso në Itali, prej nga bëhet furnizimi më i madh i tregut të Kosovës me këtë product, kanë paralajmëruar çmime të reja të ngritura që në fillim të majit. Dhe me këtë trend të ngritjes së çmimit të kafes, ky mall shumë shpejtë ka gjasë të bëhet luks për kosovarët e varfër.
Tani është luks një kafe për shumicën absolute të pensionistëve të cilët kanë pensione 120 euro në muaj, ndërsa po të konsumojnë nga 1 kafe në ditë, me çmimin 1 euro dhe 1,20 euro i bie që një të tretën, ose minimum çerekun e pensionit ta ndajnë për një kafe në ditë. Ngritjet e reja të çmimit të këtij produkti do ta bëjnë kafen të “pakapshme” për një pjesë dërmurese të popullsisë së Kosovës. /Buletini Ekonomik/
