Banka Botërore ka rishikuar në ulje vlerësimet e saj për rritjen ekonomike të Ballkanit Perëndimor, si pasojë e ndikimit të pandemisë së COVID 19-ës, duke folur për një recesion të thellë të rajonit. “Aktiviteti ekonomik në Ballkan, parashikohet të tkurret me 4.8 përqind në 2020, ose – 1.7 pikë përqindje nën parashikimin e bërë në Raportin e Rregullt Ekonomik të pranverës 2020”, bëri të ditur sot Banka përmes publikimit të Raportit të saj të vjeshtës.
Në ulje, Banka ka rishikuar dhe rritjen e ekonomisë së Shqipërisë dhe Kosovës, të cilat, pritet të kenë rënien më të fortë mes vendeve të rajonit, pas Malit të Zi. Serbia rezulton të jetë vendi në të cilin ndikimi i pandemisë parashikohet të ndjehet më pak. Sa i takon vitit të ardhshëm, Shqipëria dhe Kosova mendohet se mund të kenë rimëkëmbjen më të shpejtë, pas Malit të Zi, me një Prodhim të Brendshëm Bruto më të lartë.
Sipas Bankës Botërore, shkaqet e recesionit në Ballkanin Perëndimor janë “rënia e kërkesës së brendshme dhe të jashtme, dhe ndërprerjet në zinxhirët e furnizimit për shkak të masave të vendosura të kufizimit, të tilla si bllokimet e plota. Një valë e dytë e pandemisë në Ballkanin Perëndimor që nga mesi i qershorit dhe pasiguria politike rreth zgjedhjeve në disa vende kanë penguar më tej rimëkëmbjen ekonomike. Për shkak të kufizimeve të udhëtimit dhe kërkesave të distancimit social, sezoni i turizmit veror në thelb konsiderohet i humbur, gjë që ka goditur veçanërisht rëndë Shqipërinë, Kosovën dhe Malin e Zi”.
Në Shqipëri, Kosovë, Mal të Zi dhe Serbi, kriza e COVID 19-ës vlerësohet të ketë shtyrë në varfëri mbi 300,000 njerëz, një numër i konsiderueshëm, por që, sipas Bankës Botërore, është më pak se gjysma e asaj që do të kishte ndodhur nëse nuk do të ishin ndërmarrë masa si kundërpërgjigje.
Shqipëria, rënia ekonomike -8.4 përqind
Në raportin e saj të pranverës, Banka Botërore parashikonte që ekonomia shqiptare të tkurrej me 5 përqind, dhe në variantin më të keq në 6.9 përqind. Por tani, ato kanë shkuar më tej, dhe vlerësimi për aktivitetin ekonomik të vitit 2020 është për një rënie me -8.4 përqind, e ndikuar “nga ulja e konsumit privat, i cili pritet të ketë një kontribut negativ prej 5.2 pikë përqindje në rritjen ekonomike dhe nga eksportet që pritet të kenë kontribut negativ prej 3.4 pikë përqindje në rritjen ekonomike”. Sipas Bankës Botërore “pavarësisht gjithë financimeve të qeverisë për rindërtimin pas tërmetit, investimet pritet të kontribuojnë me vetëm 0.2 pikë përqindje në rritje”.
Raporti vlerëson se “pozita fiskale e Shqipërisë për vitin 2020 pritet të përkeqësohet me rritjen e parashikuar të deficitit në 8.5 përqind të PBB-së. Rënia e aktivitetit ekonomik pritet të ulë raportin e të ardhurave tatimore ndaj PBB-së nga 25.7 përqind e PBB-së në 2019 në 24.1 përqind. Të dy këta faktorë së bashku, të ardhurat e ulëta dhe deficiti i lartë fiskal, pritet ta rrisin borxhin publik të Shqipërisë në 81.4 përqind të PBB-së”.
Për vitin e ardhshëm “duke supozuar se pandemia do të vihet nën kontroll deri në fund të 2020-ës, PBB-ja parashikohet të rikthehet në rritje me 5 përqind, për shkak të rimëkëmbjes së eksporteve, konsumit dhe investimeve. Gjithashtu, vijimi i procesit të rindërtimit të strukturave të dëmtuara nga tërmeti pritet t’i japë hov rritjes ekonomike, siç ka ndodhur në situata të ngjashme në ekonomitë e tjera në zhvillim”. Por sipas Bankës Botërore “pas kësaj periudhe, rritja do të varet gjithnjë e më shumë nga konsumi privat, mbështetur nga rindërtimi pas tërmetit. Investimet private dhe ato publike do të kontribuojnë gjithashtu pozitivisht në rritjen ekonomike për sa kohë që qeveria do të vijojë reformat për përmirësimin e klimës së biznesit dhe investimet në infrastrukturë. Sektori i shërbimeve, kryesisht ato që lidhen me turizmin, dhe sektori i ndërtimit, pritet të jenë kontribuesit kryesorë sektorialë në rritjen ekonomike”, thekson Banka Botërore.
Pak ditë më parë edhe Fondi Monetar Ndërkombëtar, e rishikoi në ulje rritjen ekonomike të Shqipërisë, duke parashikuar një recession me -7.5 përqind për vitin 2020, ndërsa Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim, ka bërë një parashikim më të zymtë, për një tkurrje në -9 përqind. Banka e Shqipërisë nga ana e saj ka deklaruar së fundmi se parashikimet e saj për momentin janë për një rënie me 7.6 përqind, ndërkohë që qevria, në projekt-buxhetin për vitin e ardhshëm, vlerëson se për 2020-ën aktiviteti ekonomik do të bjeëë me 6.1 përqind.
Kosova, Prodhimi i Brendshëm Bruto do tkurret me 8.8 përqind
“Ekonomia e Kosovës pritet të tkurret me 8.8 për qind në vitin 2020” vlerëson Banka Botërore në Raportin e saj periodik duke nënvizuar se “pandemia po ushtron trysni të paprecedentë mbi aktivitetin ekonomik. Vazhdimi i COVID-19 është duke ndikuar negativisht eksportet e shërbimeve, konsumin privat dhe investimet”. Sipas Bankës tkurrja ekonomike pritet të ndikohet kryesisht nga rënia e investimeve, që parashikohet të kontribuojë me -4.6 pikë përqindjeje, konsumi i përgjithshëm me -2.6 pikë përqindje, ndërsa për shkak të rënies së eksporteve të shërbimeve, eksportet neto do të kontibuojnë me -1.5 pikë përqindje.
Raporti vlerësn se “pa rritjen e dërgesave të emigrantëve dhe përgjigjen kundërciklike të politikës fiskale, tkurrja do të ishte më e thellë”. Flukset hyrëse të dërgesave deri në muajin korrik 2020 u rritën me 9.8 për qind, “me një rritje domethënëse në dërgesat që vijnë përmes kanaleve formale, të cilat kapin 47 për qind të totalit. Kjo konfirmon sa i lartë është kontributi i remitancave në rrjetet informale të sigurisë sociale në Kosovë”, nëvizon raporti.
Kriza e zgjatur e COVID 19-ës “do ta rëndojë pozicionin fiskal të Kosovës. Deficiti i përgjithshëm buxhetor pritet të arrijë në 9.5 për qind të PBB-së, nga 2.9 për qind që ishte në vitin 2019, për shkak të rënies prej 13 për qind të të ardhurave publike, shpenzimeve më të larta rrjedhëse për reagimin ndaj krizës, dhe tkurrjes domethënëse të PBB-së”
Kriza e COVID 19-ës pritet të ketë ndikim afatgjatë në aktivitetin ekonomik dhe siç thekson Banka Botërore “në varësi të kohëzgjatjes së saj, ajo mund të shkaktojë mbyllje të përhershme të bizneseve dhe humbje të vendeve të punës. Kjo do t’i kthente mbrapsht përfitimet zhvillimore të arritura me aq mund në Kosovë”
Ekonomia prite t’i rikthehet rritjes pozitive në 3.7 për qind në vitin 2021, dhe më pas të përshpejtohet në 4.9 për qind në vitin 2022, sipas Bankës Botërore e cila saktëson se “kohëzgjatja e pandemisë, ashtu si edhe madhësia e pasojave të saj ekonomike dhe sociale, janë ende shumë të pasigurta. Rimëkëmbja në vitet 2021 dhe 2022 do të varet edhe nga mënyra se si do të rikthehet rritja në BE, por dhe nga frenimi me sukses i pandemisë deri sa vaksinat të jenë përgjithësisht të qasshme. Për Kosovën, kufizimet e udhëtimeve ndërkombëtare -veçanërisht nga Gjermania dhe Zvicra – dhe reagimi i sektorit financiar ndaj një vazhdimi të zgjatur të pandemisë, janë përcaktuesë të tjerë të rimëkëmbjes”
Banka vë në dukje se “ka edhe potenciale që rritja të jetë edhe më ë lartë se parashikimi, varësisht nga sa efektive do të jetë qeveria në realizimin e plotë të planit për rimëkëmbjen ekonomike; kur dhe sa do jenë investimet nga zbatimi i marrëveshjes së kohëve të fundit për normalizimin ekonomik mes Kosovës dhe Serbisë”.
Parashikimi i Bankës Botërore për Kosovën, është më i zymti nga institucionet ndërkombëtare financiare. Ndërsa Fondi Monetar parashikon një tkurrje prej 7.5 përqind, Banka Europian për Rindërtim dhe Zhvillim pret një rënie me -5 përqind.
