Gjithçka për të gjithë njerëzit, dollari amerikan lë gjurmët e tij në çdo cep të ekonomisë globale: është monedha në të cilën blihen dhe shiten lëndët e para jetike dhe është streha e sigurt ku investitorët kthehen në kohë telashesh. Kartëmonedha e gjelbër” tani është në nivelin më të lartë të 20 viteve kundrejt monedhave të tjera botërore, pjesërisht falë pritshmërive që Rezerva Federale të rrisë normat e interesit më shpejt se shumica.
Në vijim janë 10 arsyet pse duhet t’i kushtojmë vëmendje:
AMERIKANËT JASHTË VENDIT – Një dollar i fortë është një gjë shumë e mirë nëse je një turist amerikan. Hotelet, ushqimet apo cantat e shtrenjta, bëhen më të lira pavarësisht nëse je në Londër, Francë apo Kankun. Është e vetëkuptueshme që e kundërta nuk mund të jetë e vërtetë për ata që udhëtojnë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Vetëm nëse kanë blerë biletat e tyre për në Disneyland apo për në Las Vegas, shumë kohë më parë. Përndryshe do kushtojë më shumë
GËZIMI I BARAZISË – Kjo është një ndihmë shtesë e mirëpritur për amerikanët që udhëtojnë në një nga 19 vendet që përdorin euron dhe një ngushëllim i vogël për turistët europianë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Nuk kërkohet më aritmetikë me mend për të këmbyer dollarët dhe eurot – mund ta konsiderojmë pothuajse një me një tani.
“MADE IN USA” – Për blerësit në mbarë botën në kërkim të markave më të mira të SHBA-së, dollari i fortë do të thotë se ata mund të përfundojnë duke paguar një çmim plus për to, përveç nëse shpërndarësit vendas përpiqen të zbusin ndikimin e monedhës. Vetëm ditët e kaluara, kompanitë amerikane si Mattel Inc – prodhuesi i kukullave Barbie dhe makinave Hot Uheels – thanë se po shihnin një goditje nga rritja e dollarit, edhe pse konsumatorët në tërësi dukeshin të gatshëm për të blerë me çmime më të larta. Për gjigantin e mallrave të konsumit Procter & Gamble – prodhues i produkteve të përditshme si Pampers ose Ariel – rritja e dollarit ka pasur gjithmonë një ndikim të ngjashëm në shitjet e tij
PROBLEME TË REJA – Për argjentinasit, rritja e dollarit kundrejt pesos ka nënkuptuar një dyfishim të çmimeve vendore në vetëm një vit dhe një krizë ekonomike spirale. Qeveritë dhe bizneset në shumë ekonomi në zhvillim financohen duke emetuar obligacione në dollarë amerikanë. Shuma që ata kanë borxh tani është rritur në vlerë kur matet në monedhën e tyre vendase. Përdorimi i tregut për më shumë kredi është bërë gjithashtu më i shtrenjtë sepse normat e SHBA janë rritur.
LËNDËT E PARA – Vende si Turqia dhe Egjipti që importojnë shumë lëndë të para janë goditur dyfish. Shumica e mallrave, nga nafta te gruri, janë me çmime në dollarë amerikanë, që do të thotë se ata po paguajnë më shumë në monedhën e tyre vendase për çdo fuçi që blejnë. Kjo vjen pasi çmimi i shumë prej këtyre materialeve është tashmë në një nivel të lartë për shkak të luftës në Ukrainë, motit ekstrem dhe goditjeve të mëtejshme të pandemisë COVID.
MBËSHTETJA E FAMILJEVE – Një dollar i fortë është një lajm i mirë për njerëzit në vendet më të varfra si Meksika dhe Guatemala, të cilët varen nga paratë e dërguara nga të afërmit që punojnë në Shtetet e Bashkuara. Pasojat e COVID-19 u dhanë një goditje të fortë këtyre dërgesave në vitin 2020, por që atëherë ato kanë parë një rikuperim të qëndrueshëm.
INFLACIONI – Edhe për vendet më të pasura si Gjermania, një dollar i fortë mund të sjellë probleme sepse ndihmon në nxitjen e inflacionit tashmë të lartë rekord përmes importeve më të shtrenjta. Bankat qendrore vendore përgjithësisht janë përgjigjur duke rritur normat e interesit, gjë që e bën kredinë më të shtrenjtë dhe ngadalëson rritjen ekonomike.
“VRAPI” I RUBLËS – Rubla ruse është e vetmja monedhë në botë që është në të zezë kundrejt dollarit këtë vit – një rezultat i papritur për një vend nën sanksione ndërkombëtare për pushtimin në Ukrainë. Por kjo forcë – një rezultat disi artificial i kontrolleve mbi valutën e huaj – bën pak për rusët e zakonshëm. Moska mund të grumbullojë dhjetëra miliarda dollarë çdo muaj nga shitjet e saj të energjisë në Perëndim, por familjet ruse ende nuk mund të tërheqin kursimet e tyre në valutë. Dhe shumë marka perëndimore nga Adidas tek H&M dhe Ikea kanë ndaluar së shituri në Rusi që nga fillimi i luftës.
BITCOIN – E tregtuar si mburoja përfundimtare kundër inflacionit, kriptomonedha më e madhe në botë nuk e ka përmbushur premtimin e saj dhe është ulur me më shumë se gjysmën këtë vit, pavarësisht çmimeve të konsumit në pjesë të mëdha të botës. Legjionet e investitorëve individualë të tërhequr nga kripto vitin e kaluar tani kanë hequr dorë nga argumentet dixhitale për të vendosur kursimet e tyre në një monedhë amerikane që ata e perceptojnë si më të sigurt – dhe që tani ka filluar të paguajë sërish interes.
ÇMIMI I MISHIT – Nëse çmimi i një hamburgeri është diçka që lëviz nga një vend në një tjetër, dollari në fakt mund të jetë shumë i fortë dhe i detyruar të bjerë përsëri. Indeksi i Big Mac të The Economist, i cili krahason çmimin e hamburgerit, të përhapur në të gjithë botën, tregon se monedha e gjelbër është mbivlerësuar kundrejt të gjitha monedhave, përveç një numri të vogël të monedhave. Dollari është më i shtrenjtë – dhe një Big Mac është më i lirë për një udhëtar amerikan – në Venezuelë, Rumani dhe Indonezi. E kundërta është në Zvicër, Norvegji dhe Uruguaj./Scan Tv/
