Në muajin shkurt të vitit 2021 gazi në Mbretërinë e Bashkuar tregtohej me 38 p/term (45 euro për 2.83 metër kub). Këtë muaj ajo arriti në 537 p/term (632 euro për 2.83 metër kub).
Çfarë i shtyn çmimet që të rriten?
Çfarë ka ndodhur në vitin e kaluar?
Çmimet e energjisë në të gjithë botën u rritën ndjeshëm pasi u hoqën bllokimet shkaku i pandemisë dhe ekonomitë u kthyen në normalitet, raporton bbc.
Shumë vende të punës, industrisë dhe kohës së lirë papritmas patën nevojë për më shumë energji në të njëjtën kohë, duke bërë presione të paprecedentë mbi furnizuesit.
Çmimet u rritën sërish në muajin shkurt të këtij viti, pas pushtimit rus të Ukrainës, transmeton Telegrafi.
Qeveritë evropiane kërkuan mënyra për të importuar më pak energji nga Rusia, e cila më parë kishte furnizuar 40 për qind të gazit të përdorur në Bashkimin Evropian.
Si rezultat, çmimet për burimet alternative të gazit u rritën.
BE-ja është zotuar të reduktojë varësinë e saj nga gazi rus dhe në muajin korrik vendet anëtare ranë dakord të reduktojnë përdorimin e gazit me 15 për qind.
Gjermania, për shembull, importonte 55 për qind të gazit të saj nga Rusia përpara pushtimit të Ukrainës.
Kjo tani ka rënë në 35 për qind dhe ka një plan afatgjatë për t’i dhënë fund importeve ruse.
Por në të njëjtën kohë me presionet për t’i dhënë fund varësisë nga gazi rus, ka pasur frikë paralele afatshkurtër se Rusia mund të kufizojë më tej apo edhe të ndalojë furnizimet me gaz, si hakmarrje për ndihmën ushtarake për Ukrainën.
Presioni i mëtejshëm vjen nga Gazprom, ofruesi kryesisht shtetëror i energjisë i Rusisë, i cili ka pezulluar dërgesat e gazit në Bullgari, Finlandë, Poloni, Danimarkë dhe Holandë për shkak të mospagesës në rubla.
Ndërsa kombet evropiane ndalojnë blerjen e gazit nga Rusia, ata duhet të reduktojnë në mënyrë dramatike eksportet e tyre të gazit – duke vënë akoma më shumë presion mbi furnizimet ndërkombëtare.
Shumë prej tyre janë detyruar të mbështeten në tregun ndërkombëtar për gazin natyror të lëngshëm (LNG) i cili mund të transportohet nëpër botë me anije, në krahasim me dërgimin përmes tubacioneve.
Në vitet e mëparshme, vendet evropiane zakonisht kanë blerë furnizime të mbetura të LNG nga vende si Katari dhe SHBA gjatë verës, të cilat i vendosin në ruajtje për dimrin e ardhshëm.
Problemi me të cilin përballen ata këtë vit është se vendet në Azi tashmë kanë nënshkruar kontrata afatgjata për të blerë pjesën më të madhe të LNG-së në botë para se të nxirret, duke lënë një sasi të kufizuar në tregun ndërkombëtar.
Për çfarë shfrytëzohet gazi?
Në mbarë botën, pjesa më e madhe e gazit digjet në vendin e origjinës.
Por në shumë vende kjo nuk mjafton dhe nevojiten importe, sidomos gjatë dimrit.
Pasi gazi i importuar të arrijë në destinacionin e tij, ai u shitet disa ofruesve të energjisë me një çmim “spot” (duke reflektuar koston dhe dërgesën e menjëhershme).
Disa blihen me një çmim të ardhshëm të rënë dakord paraprakisht në bazë të asaj që ata presin të jenë në muajt në vijim.
Një pjesë e gazit digjet gjithashtu për të prodhuar energji elektrike, që do të thotë se çmimet e larta të gazit rritin gjithashtu faturat tona të energjisë.
Në vitin 2021, gati 40 për qind e energjisë elektrike në Mbretërinë e Bashkuar prodhohej nga djegia e gazit.
Pjesa tjetër përdoret për ngrohje dhe ujë të ngrohtë në shtëpi dhe biznese ose ruhet në ambiente magazinimi për dimër.
Si vendosen çmimet?
Sistemi për përcaktimin e çmimeve të gazit ndryshon nga vendi në vend. Nuk ka asnjë çmim të vetëm ndërkombëtar për gazin.
Çmimet e gazit me shumicë përcaktohen nga sa i kushton furnizuesit të energjisë për ta blerë nga prodhuesit vendas dhe ndërkombëtarë.
Çmimet e gazit natyror rriten dhe bien në përputhje me kërkesën globale.
Spekulimet dhe frika e përçarjes së afërt mund të rrisin gjithashtu çmimin e gazit në tregjet ndërkombëtare. Kjo mund të fryjë faturat e gazit për familjet dhe bizneset.
Në Mbretërinë e Bashkuar, për shembull, çmimi spot llogaritet duke përdorur Pikën Kombëtare të Balancimit të Mbretërisë së Bashkuar (NBP), e cila llogarit gazin kudo në sistemin kombëtar të transmetimit të vendit. Ai përfshin gazin e importuar nga jashtë, për të lejuar tregtimin e thjeshtë midis blerësve dhe shitësve.
Tani që vendet evropiane kanë hyrë në treg për atë që mbetet nga LNG-ja e pa shitur në botë, NBP duhet të jetë më e lartë për të tërhequr importe.
Një faturë tipike e gazit shtëpiake në Mbretërinë e Bashkuar përbëhet nga çmimi i shitjes me shumicë, kostot operative të ofruesit të energjisë, kostoja e mirëmbajtjes së rrjetit dhe taksat duke përfshirë TVSH-në dhe taksat e gjelbra.
Kush po përfiton?
Kompanitë që nxjerrin dhe transportojnë gaz kanë përfituar nga një rritje e kërkesës.
Pjesa më e madhe e LNG-së në botë vjen nga Australia, Katari dhe SHBA.
Gazi prodhohet gjithashtu në Norvegji dhe në Detin e Veriut.
Midis prillit dhe qershorit të këtij viti, Shell raportoi fitime në të gjithë botën prej 11.06 miliardë euro ndërsa BP arriti 8.12 miliardë euro, më shumë se trefishi i shumës që kishte bërë në të njëjtën periudhë në vitin 2021. /Telegrafi/
